ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΣΠΙΛΟΙ
Οι σπίλοι ή απλώς ελιές προκαλούνται από μια ομάδα μελονοκυττάρων που παράγει περισσότερη μελανίνη σε σχέση με τα υπόλοιπα μελανοκύτταρα του σώματος.
Διακρίνονται σε συγγενείς που εμφανίζονται από τη γέννηση του παιδιού και σε επίκτητους που αποκτώνται κατά τη διάρκεια της ζωής.
Ανάλογα με το μέγεθος τους, διακρίνονται σε:
•Μικρούς (<1.5 mm)
•Μεσαίους (1.5 – 10 mm)
•Μεγάλους (10-20 mm)
•Γιγαντιαίους ( > 20 mm)
Εντοπίζονται συνήθως στο σώμα και πιο σπάνια στο πρόσωπο. Μπορούν να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε ηλικία, ωστόσο η πλειονότητα αυτών έχει εμφανιστεί πριν την ηλικία των 20 ετών.
Ενδεικτικά, τα νεογνά έχουν στο δέρμα τους σπίλους σε ποσοστό 1%, τα παιδιά προσχολικής ηλικίας συνήθως έχουν περίπου 3-5 σπίλους, ενώ στους εφήβους αυτοί μπορεί να φτάσουν και τους 20-30.
Όσο το παιδί μεγαλώνει, οι σπίλοι που έχει μεγαλώνουν αναλογικά με αυτό, το χρώμα τους σκουραίνει και η διάμετρος τους αυξάνεται.
Παράλληλα σε αρκετές περιπτώσεις οι σπίλοι μπορεί να εμφανίζονται επίπεδοι στα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού, με την πάροδο του χρόνου όμως εξελίσσονται σε επηρμένους με ανάγλυφη επιφάνεια.
ΑΙΤΙΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΣΠΙΛΩΝ
Παράγοντες που θεωρείται ότι αυξάνουν τις πιθανότητες να εμφανίσει ένα παιδί σπίλους είναι:
•Ανοιχτόχρωμο δέρμα
•Συχνή και εκτεταμένη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία
•Οικογενειακό ιστορικό εμφάνισης πολλαπλών σπίλων
ΤΥΠΟΙ ΣΠΙΛΩΝ
Κυανός σπίλος: μπορεί να είναι συγγενής ή επίκτητος και μοιάζει με κηλίδα χρώματος μαύρου ή μπλε. Συνήθως παραμένει σταθερός στο πέρασμα του χρόνου.
Σπίλος Halo: στην περιοχή γύρω από το σπίλο παρατηρείται αποχρωματισμός του δέρματος, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις εμφανίζονται και σημάδια λεύκης. Σε αντίθεση με τους ενήλικες, στα παιδιά οι σπίλοι Halo είναι αρκετά συχνοί και έχουν καλοήθη φύση.
Σπίλος του Spitz: συνήθως εμφανίζεται με τη μορφή μιας κόκκινης και ακίνδυνης βλατίδας με σαφή όρια και μέγεθος 5-10 mm. Βέβαια πολλές φορές εμφανίζεται με πιο σκούρες αποχρώσεις που προσομοιάζουν σε μελάνωμα. Για το λόγο αυτό, και ειδικά στην περίπτωση των παιδιών, θα πρέπει να έχει διαγνωστεί με σαφήνεια ότι πρόκειται για σπίλο του Spitz προκειμένου να αποφευχθεί το ενδεχόμενο χειρουργικής αφαίρεσης και επιπλέον ανησυχίας.
Σπίλος Τριχωτού της Κεφαλής: εμφανίζεται σε σχήμα έκλειψης, έχει μεγάλο μέγεθος και ανομοιόμορφο χρώμα, γεγονός που προκαλεί αρκετά συχνά ανησυχία στους γονείς. Ωστόσο πρόκειται για ακίνδυνους σπίλους που δεν χρήζουν αφαίρεσης.
Άτυπος/ Δυσπλαστικός Σπίλος: Φέρει όλα τα στοιχεία του κανόνα ABCDE, δηλαδή ασυμμετρία, ανομοιόμορφο χρώμα, κ.λπ. και πρέπει να παρακολουθείται στενά από το δερματολόγο. Παρόλο που ο κίνδυνος μελανώματος στα παιδιά είναι ελάχιστος, αν υπάρχει έστω και κάποια υπόνοια ότι πρόκειται για μελάνωμα πρέπει να αφαιρεθεί άμεσα.
Μελάνωμα: όπως ήδη αναφέρθηκε, το μελάνωμα εμφανίζεται σχετικά σπάνια στα παιδιά. Οι πιθανότητες εμφάνισης είναι πιο αυξημένες σε όσους βρίσκονται στα μεσαία και τελικά στάδια της εφηβείας και είχαν υποστεί ηλιακό έγκαυμα στο παρελθόν ή έχουν δυσπλαστικούς σπίλους.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΣΠΙΛΩΝ
Οι σπίλοι δεν προκαλούν πόνο, κνησμό ή κάποιο άλλο σύμπτωμα. Ωστόσο πολλές φορές είτε στον ίδιο τον σπίλο, είτε σε σημείο κοντά σε αυτόν αναπτύσσεται μελάνωμα (καρκίνος του δέρματος). Στα παιδιά αυτό το ενδεχόμενο είναι αρκετά σπάνιο αλλά σε κάθε περίπτωση η παρακολούθηση των σπίλων είναι ιδιαίτερα σημαντική.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΠΙΛΩΝ
Όταν οι σπίλοι είναι συμμετρικοί, έχουν καθορισμένο περίγραμμα και ομοιόμορφο καφέ χρώμα χωρίς μεταβολές συνήθως δεν χρήζουν θεραπείας. Βέβαια, αν παρατηρηθούν αλλαγές στο σχήμα και το χρώμα τους ή αρχίσουν να αιμορραγούν ή να προκαλούν κνησμό, τότε θα πρέπει να εξεταστούν άμεσα από το δερματολόγο.
Σε περίπτωση που βρίσκονται σε σημείο που τραυματίζονται συχνά ή αν υπάρχει κίνδυνος να εξελιχθούν σε καρκίνο του δέρματος, τότε ο δερματολόγος μπορεί να προχωρήσει σε αφαίρεση τους.
Η αφαίρεση μπορεί να γίνει με:
•Μεθόδους δερματοχειρουργικής
•Laser CO2
Στη συνέχεια διενεργείται βιοψία, ειδικά αν υπάρχει ιστορικό μελανώματος.
ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ
Αν ο αριθμός των σπίλων στο σώμα είναι αυξημένος, προτείνεται η διενέργεια διαδικασιών, όπως η χαρτογράφηση και η δερματοσκόπηση σπίλων σε παιδιά ηλικίας άνω των 8 ετών για την καλύτερη και αποτελεσματικότερη παρακολούθηση τους.
Σε επίπεδο πρόληψης, αυτό που είναι σημαντικό να θυμούνται οι γονείς και να μαθαίνουν τα παιδιά είναι η φροντίδα για την αποτελεσματική προστασία από την ηλιακή ακτινοβολία. Η χρήση αντηλιακού με υψηλό δείκτη προστασίας, τα κατάλληλα ρούχα, γυαλιά ηλίου και καπέλα είναι από τα κυριότερα βήματα για τον περιορισμό της έκθεσης του παιδιού στον ήλιο.
Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΙΑΤΡΟΥ
Η ιατρός Μαρία Τσικελούδη εξετάζει προσεκτικά και παρακολουθεί την εξέλιξη της πορείας των σπίλων στα παιδιά ώστε να προλάβει τυχόν ανεπιθύμητες εξελίξεις έγκαιρα.